ساختمان دروني زمين

زميني كه بر روي آن زندگي مي كنيم، شكلي كروي دارد. شعاع متوسط اين كره حدود 6368 كيلومتر و چگالي نسبي آن 5/5 است. از نظر ساختماني، زمين حالت لايه لايه دارد و هر لايه، داراي خواض فيزيكي و شيميايي متفاوت است.
بخشهاي سطحي بيشتر با نمونه برداري مستقيم و مطالعات آزمايشگاهي بر روي سنگها و ماگماها مورد مطالعه قرار مي گيرد. اما جزء بخشهاي سطحي ، دسترسي مستقيم به قسمت اعظم زمين امكان پذير نيست. با توجه به اطلاعات حاصل از مطالعه شهاب سنگها و ستارگان مي توان تا اندازه اي به تركيب كلي زمين پي برد.
اندازه گيري برخي از خصوصيات فيزيكي زمين (جرم، چگالي، گراني و ...) و مطالعاتي درباره ميدان مغناطيسي ماهيت مواد سازنده دروني زمين را آشكارتر مي كند.
مطالعه درباره ساختمان دروني زمين بيشتر به كمك امواج حاصل از زلزله يا انفجارهاي مصنوعي مسير مي شود. اين امواج همچون امواج نوري ، وقتي از محيطي وارد محيطي ديگر با جنس يا چگالي متفاوت مي شوند، شكسته شده و تغيير سرعت مي دهند. با مطالعه بر روي اين امواج، كره زمين را به سه لايه پوسته، گوشته (جبه) و هسته تقسيم كرده اند.



تركيب شيميايي زمين

براي مطالعه ماهيت دروني زمين از اطلاعات گوناگوني كه با نمونه برداريهاي مستقيم و يا روشهاي غيرمستقيم به دست مي آيد، استفاده مي كنند.

الف) نمونه برداري مستقيم :
تجزيه شيميايي انواع مختلف سنگهاي آذرين، دگرگوني و رسوبي سطح زمين با نمونه هاي به دست آمده از حفاري ها مي تواند تا حدودي نوع مواد سازنده پوسته زمين را مشخص كند.
بر اثر فعاليتهاي آتشفشاني نيز نمونه هايي از بخشهاي عميق تر پوسته و بخشهاي بالايي گوشته در زير قاره ها به سطح زمين رسيده است. گاهي همراه مواد مذاب قطعات ذوب نشده و جامدي از قسمتهاي زيرين پوسته يا گوشته كه ميانبار ناميده مي شوند، به سطح زمين مي رسند. ميانبارها شواهد با ارزشي از چگونگي تركيب شيميايي اعماق پوسته و گوشته فوقاني را به دست مي دهند. در هر حال ميانبارها نمي توانند از اعماقي پايين تر از ناحيه خاستگاه ماگمايي كه حاوي آنها است، بالا آمده باشند.
نمونه هايي از پوسته و گوشته فوقاني زير اقيانوسها در سنگهايي موسوم به افيوليت به دست آمده است. افيوليتها مجموعه اي از سنگهاي لايه لايه به ضخامت حدود 5 هزار متر است كه تركيب آن را معادل پوسته اقيانوسي مي دانند كه در برخي نقاط در خشكيها از جمله در كشور ما ديده مي شوند. گفته مي شود، در چنين نقاطي ورقه هاي سنگ كره به يكديگر برخورد كرده اند و در قاره ها جاي گرفته اند.


با توجه به تركيب ماگماهايي كه از گوشته فوقاني منشأ گرفته اند، همراه با بررسي هاي آزمايشگاهي بر روي فرايند ذوب و تبلور سنگهاي مختلف، مي توان در مورد تركيب گوشته فوقاني نتيجه گيري هاي بيشتري كرد.

ب ) روشهاي غيرمستقيم : با مطالعه سنگهاي آورده شده از ماه ، نيز شهاب سنگهايي كه به زمين برخورد مي كنند و گمان مي رود باقي مانده يك سياره قديمي باشند و همچنين مطالعه خورشيد و ساير ستارگان تا حدودي مي توان تركيب شيميايي مواد سازنده جهان را به دست آورد. و از اين طريق در مورد تركيب كلي زمين نيز نتيجه گيري كرد. پس از وقوع زمين لرزه دو نوع موج دروني و سطح توليد مي شود. امواج دروني خود از دو نوعند :‌ موج طولي يا P و موج عرضي يا S كه اين امواج در مطالعه ي داخل زمين بيشتري كمك را به دانشمندان مي كنند.
سرعت انتشار امواج لرزه اي در سنگها به چگالي و كش ساني (الاستيسيته ) آن ها بستگي دارد ( كش ساني خاصيتي است كه بر اثر آن وقتي يك ماده ي جامد تحت تأثير نيروهاي مخالف قرار مي گرد تغيير شكل و اندازه مي دهد ولي با از بين رفتن خير به حالت اول برمي گردد)
امواج لرزه اي دروني درست مانند امواج نوري، ممكن است ضمن انتشار، منعكس يا منعكس شوند. امواج لرزه اي بر اثر برخورد با سطوح بسياري در درون زمين، مثل سطح بين هسته و گوشته (اتصال گوتنبرگ) يا گوشته و پوسته (انفصال موهو) مي تواند منعكس شوند. انكسار نيز زماني رخ مي دهد كه سرعت امواج لرزه اي در محيط انتقال دهنده ي آنها تغييركند.


خصوصيات و تركيب پوسته

پوسته نسبتاً قشر نازكي در سطح يا بالاترين لايه هاي كره زمين است. ضخامت متوسط پوسته متفاوت و در قاره ها بين 20 تا 60 كيلومتر و در اقيانوسها بين 8 تا 12 كيلومتر است. مرز بين پوسته و گوشته به نام كسي كه اول بار آن را در سال 1910 تشخيص داد انفصال موهورو ويچ يا به اختصار موهو ناميده مي شود.
ضخامت پوسته از جايي به جاي ديگر فرق مي كند، ولي به طور كلي در زير رشته كوههاي قاره ها حداكثر مقدار خود را دارد. ضخامت پوسته در دشت ها كمتر است و در فلات قاره از آن هم كمتر مي شود. نازكترين بخش پوسته را در اقيانوسها، مخصوصاً در نزديكي محور رشته كوه هاي اقيانوسي، مي توان مشاهده كرد.
تركيب پوسته در قاره ها با تركيب آن در اقيانوسها متفاوت است. تركيب شيميايي متوسط پوسته قاره اي مشابه تركيب آندزيت است. بخش هاي رويي پوسته فني از سيليس (Sio2) و آلومين (Al2o3) است.
چگالي سنگهاي قاره اي 2/8/cm 3 و سن قديمي ترين آنها به 8/3 ميليارد سال هم مي رسد. اما چگالي سنگهاي پوسته اقيانوسي حدود 3/g/cm3 است. پوسته ي اقيانوسي،‌اساساً از دو بخش رسوبي (نازك) و بازالتي تشكيل شده است.


خصوصيات و تركيب گوشته

گوشته در زير پوسته قرار دارد و تا عمق 2900 كيلومتري ادامه دارد. دامنه چگالي گوشته از 3/3 گرم بر سانتي متر مكعب در نزديكي پوسته تا 5/5 گرم بر سانتي متر مكعب در نزديك هسته تغيير مي كند.
سرعت امواج p در پوسته بين 6 تا 7 كيلومتر بر ثانيه تغيير مي كند ولي در زير مرز موهو به بيش از 8 كيلومتربر ثانيه مي رسد. تجربيات آزمايشگاهي نشان مي دهد كه در سنگهاي غني از كاني هاي اليوين و پيروكسن مثل پريدوتيت، سرعت امواج لرزه اي بيش از 8 كيلومتر بر ثانيه است. بنابراين تصور مي شود كه اين كاني ها بايد جزء كاني هاي اصلي گوشته باشند. اين نتيجه با اطلاعاتي كه از راه هاي ديگر درباره تركيب گوشته به دست آمده سازگار است. سرعت امواج p و s در نواحي مختلف گوشته بي نظمي هايي نشان مي دهد.
اولين تغيير هم در عمق حدود 70 تا 100 كيلومتري شروع مي شود يعني ازقاعده پوسته تا عمق حدود 100 كيلومتر . سرعت به تدريج از حدود 8 به 3/8 كيلومتر بر ثانيه مي رسد. مطالعات نشان مي دهد كه اين قسمت سخت و سنگي است. اين بخش از گوشته را به همراه پوسته سنگ كره (ليتوسفر) مي گويند، در زير ليتوسفر سرعت امواج زلزله شروع به افت مي كند و كم كم به زير 8 كيلومتر بر ثانيه مي رسد و تا عمق حدود 350 كيلومتر در حد كم باقي مي ماند. اي منطقه را اصطلاحاً « لايه كم سرعت» مي گويند. مواد اين قسمت به نقطه ي ذوب خود نزديك هستند و از اين رو تا حدي سختي خود را از دست داده و نرم شده اند و به همين علت به آن سست كره ( استنوسفر) هم گويند. شواهدي كه نشان دهنده تغييرتركيب شيميايي سنگها در لايه كم سرعت باشد وجود ندارد.
يك توضيح احتمالي براي وجود لايه كم سرعت آن است كه در اعماق حدود 100 تا 350 كيلومتر درجه زمين گرمايي به دماي شروع ذوب سنگهاي گوشته نزديك مي شود در نتيجه سنگها از حالت جامد و سخت فاصله مي گيرند و به حالت خميرسان نزديك مي شوند.
به هر حال ، مقدار مواد مذاب (اگر وجود داشته باشد) بايد خيلي كم باشد؛ چون لايه كم سرعت موج S را عبور مي دهد، در حالي كه اين موج نمي تواند از مايعات عبور كند. بنابراين مي توان گفت سنگها در منطقه كم سرعت به صورت جامد ولي خيلي نزديك به ذوب باقي مي مانند.
لايه ي كم سرعت اهميت زيادي در توجيه نظريه ي زمين ساخت ورقي ( فصل 3) دارد. زيرا در اين نظريه، ورقه هاي تكنونيكي بايد به توانند بر روي يك منطقه تقريباً پلاستيك بلغزند . به علاوه چنان كه مي دانيم ماگماي بازالتي نيز براثر ذوب بخشي سنگها در گوشته فوقاني از اعمال حدود 100 تا 350 كيلومتر منشاء مي گيرد.
با توجه به شكل (4-2) مي بينيم كه در اعماق حدود 400 تا 670 كيلومتر نيز افزايش نسبتاً تندي در سرعت امواج ديده مي شود. بر اساس مطالعات آزمايشگاه اين تغييرات سرعت را ناشي از تغيير فاز ( تغييرات در كاني شناسي يا ساختمان بلورين بدون آن كه لزوماً تغيير در تركيب ايجاد شود) مي دانند


در زير عمق 670 كيلومتر فشردگي موجب مي شود كه سرعت امواج لرزه اي به آهستگي و به طور تقريباً منظم تا مرز گوشته – هسته افزايش يابد. در اين قسمت سنگها چگال و بسيار الاستيك اند. به هرحال ماهيت اين لايه خيلي كمتر از لايه هاي فوقاني شناخته شده است.



خصوصيات و تركيب هسته

هسته از زير گوشته تا مركز زمين ادامه دارد. امواج p و s به شدت تحت تأثير مرزي كه در عمق 2900 كيلومتري زمين است قرار مي گيرند. در اين عمق از سرعت موج p شديداً كاسته شده و موج s جذب مي شود. مرز بين گوشته و هسته در اين عمق قرار دارد.
امواج p مي توانند از درون جامدات و مايعات عبور كنند. بنابراين مي توانند از سنگها و نيز ماگما و ديگر سيالات بگذرند، گر چه سرعت آن ها در محيط هاي مختلف تغيير مي كند. در عوض، امواج s نمي توانند از سيالات عبور كنند.
وقتي زمين لرزه ي بزرگي روي مي دهد، در فاصله بيش از 103 درجه از مركز سطحي زلزله، امواج s مستقيماً قابل دريافت نيستند. به عبارت ديگر يك «منطقه سايه» براي موج s از حدود 103 درجه به بعد در آن سوي زمين ايجاد مي شود.
بنابراين بايد گفت كه يك توده ي سيال در درون زمين راه عبور امواج s ‌ را مي بندد. اين توده سيال، هسته خارجي مايع زمين است. اندازه ي هسته ي خارجي با توجه به وسعت منطقه سايه معلوم شده است. هسته ي خارجي يك منطقه سايه حلقه مانند براي موج p نيز ايجاد مي كند


منطقه سايه در نواري حدود 103 تا 142 درجه نسبت به مركز سطحي زلزله گسترده است. منطقه سايه موج p ناشي از شكست امواج p در مرز گوشته هسته است.
چنان كه گفتيم امواج لرزه اي مي توانند در مرزهاي بين لايه هاي با خصوصيات لرزه اي متفاوت منعكس شوند. به اين ترتيب است كه وجود هسته داخلي مشخص شده است، بخشي از امواج P ‌ در اثر برخورد با مرز بين هسته ي داخلي و خارجي منعكس مي شود و از آنجا كه سرعت ها در گوشته و هسته خارجي معلوم است، با محاسبه زمانهاي مسير امواج P منعكس شده از هسته ي داخلي مي توان عمق اين هسته را برآورد نمود. سرعت موج P در هسته ي داخلي خيلي بيشتر از هسته خارجي است. از اين مطلب نتيجه گيري مي شود كه هسته ي داخلي زمين بايد جامد باشد، تصور نمي شود كه ما در عميق ترين بخش دروني زمين به همان نسبت كه عمقي خيلي افزايش مي يابد زياد شود، ولي فشار به سوي مركز زمين به تدريج زياد مي شود و در مركز زمين به حداكثر مي رسد. به اين جهت حتي اگر تركيب هسته ي داخلي و خارجي يكسان باشد، هسته داخلي به علت فشارهاي زياد مي تواند به صورت جامد باشد، در حالي كه هسته ي خارجي مايع است.
با مقايسه نتايج حاصل از تجربيات آزمايشگاهي بر روي مواد مختلف تحت فشارهاي فوق العاده زياد، با نتايج اندازه گيريهاي سرعت امواج لرزه اي در هسته ، تصور مي شود كه هسته زمين عمدتاً مخلوطي از آهن و نيكل همراه با مقدار كمي عناصر ديگر باشد.
درهر صورت بعيد به نظر مي رسد كه هسته متشكل از سيليكاتها باشد. يكي ديگر از دلايلي كه وجود آهن و نيكل را در هسته تأييد مي كند تركيب شهاب سنگها است. گمان مي رود كه منشأ شهاب سنگهاي آهني، هسته ي يك سياره اي قديمي باشد كه از هم پاشيده شده و به صورت سيارك ها در آمده است. تمام شهاب سنگهاي آهني حاوي مقداري نيكل نيز مي باشند. به همين جهت گفته مي شود كه در هستهي زمين همراه با آهن، نيكل نيز وجود دارد. وجود ميدان مغناطيسي زمين عامل ديگري بر تأييد اين مطلب است كه هسته ي زمين از آهن و نيكل درست شده است.
برخي از عناصري كه از نظركيهاني فراوان و قابل امتزاج با آهن مذاب اند، مثل سيليسيم فلزي، اكسيژن و گوگرد نيز به عنوان سازندگان فرعي هسته ي خارجي پيشنهاد شده اند.


ميدان مغناطيسي

دانش امروزي ما از منشأ ميدان مغناطيسي زمين، محصول يافته هايي است كه درباره حركت الكترونها در اختيار داريم. فيزيكدانها دريافته اند كه با استفاده از جريان الكتريسته مي توان ميدان مغناطيسي ايجاد كرد و برعكس با حركت دادن يك جسم هادي الكتريسته از درون يك ميدان مغناطيسي جريان الكتريكي به وجود آورد.
دستگاهي كه چنين عملي را انجام مي دهد ديناموي خود القا نام دارد.
زمين را نيز مي توان به يك ديناموي خود القاي غول پيكر تشبيه كرد كه حركت الكترونها در آهن مذاب موجود در هسته ي خارجي آن مولد ميدان مغناطيسي است. زمين، هم در گردش وضعي و هم درحركت انتقالي خود پيوسته خطوط نيروي مغناطيسي خورشيد را قطع مي كند. حركت دوراني زمين و همچنين اختلاف دماي هسته ي داخلي و گوشته سبب ايجاد جريانهاي كنوكسيون در آهن مذاب هسته ي خارجي مي شود. از سوي ديگر قطع شدن ميدان مغناطيسي خورشيد توسط آهن مذاب در حال حركت جريان الكتريسته ايجاد مي كند . اين جريانها ميدان مغناطيسي زمين را پديد مي آورند كه خود مولد جريانهاي الكتريكي قوي تر مي شود. اين جريانها هم به نوبه ي خود ميدان مغناطيسي قوي تري را به وجود مي آورند.

وارونگي مغناطيسي:
ميدان مغناطيسي زمين به طور دائم در حال تغيير است. مثلاً موقعيت قطب هاي مغناطيسي زمين نسبت به قطب هاي جغرافيايي آن ثابت نيست و فعلاً ، با سرعت 2/0 درجه در سال، در حال جابجايي است. علاوه بر اين ميدان مغناطيسي زمين در فواصل زماني كه به طور متوسط نيم ميليون سال طول مي كشد، ضعيف مي شود و به تدريج به سمت نابودي مي رود. اما بعد از نابودي، ميدان دوباره شروع به تشكيل مي كند و اغلب ، جهت كنوكسيوني مواد، مخالف جهت قبلي خواهد شد (وارونگي مغناطيسي).
پس مي توان گفت قطبين مغناطيسي شمال و جنوب زمين در طول تاريخ خود صدها و بلكه هزارها بار جابه جا شده اند. نتيجه چنين وارونگي مغناطيسي را نخستين بار در قرن گذشته و در كشور فرانسه دريافتند.
به نظر مي رسد وارونگي مغناطيسي، حاصل تغييراتي است كه در جريانهاي همرفتي (كنوكسيوني) هسته ي خارجي ايجاد مي شود. وقتي مقدار گرماي موجود در درون زمين تغيير كند، جريان هاي همرفتي هم تغيير مي كنند. آشفتگي حاصل از اين جريان تغيير پذير، ممكن است ميدان مغناطيسي زمين را تضعيف يا تقويت كند. مدت زماني كه زمين فاقد ميدان مغناطيسي است، ممكن است چند قرن طول بكشد. يك وارونگي مغناطيسي از يك حالت ناپايدار تا حالت پايدار بعدي – بين 1000 تا 5000 سال طول مي كشد. روشن است كه عقربه ي قطب نما درحالت وارونگي مغناطيسي برعكس حالت امروزي خواهد ايستاد.


نيروي گرانشي

نيروي گرانش يا جاذبه به طور دائم و در همه جاي زمين عمل مي كند ولي شدت آن درجاهاي مختلف متفاوت است.
تغييرات شدت گرانش اطلاعات با ارزشي از ساختمان زمين و تركيب داخل آن، در نقاط مختلف به دست مي دهد.
طبق نظر نيوتن در قانون گرانش عمومي، بين دو جسم به جرم m و ََ m ، صرف نظر از جنس آن ها، همواره نيروي جاذبه (f) وجود دارد. اندازه ي اين نيرو با حاصل ضرب جرم دو جسم نسبت مستقيم و با مجذور فاصله ي آنها از يكديگر نسبت وارون دارد. قانون گرانش عمومي را به صورت F=G mm’/R2 مي نويسند.
(G ثابت جهاني گرانش و مقدار آن m3/kgS2 6/672×10-11 است )
در معادله بالا مي توان به جاي 'm جرم زمين (E) و به جاي m جرم هر جسمي كه در بيرون از زمين قرار دارد و مقدار R را هم فاصله ي جسم تا مركز زمين در نظر گرفت و به اين طريق نيروي گرانش زمين را در هر نقطه اي به دست آورد. مقدار شدت گرانش را توسط ابزاري به نام گراني سنج اندازه گيري مي كنند.
ناهنجاري هاي گرانشي : حتي بعد از در نظرگرفتن تأثير ارتفاع و عرض جغرافيايي محل، هنوز هم ميزان شدت گرانشي در همه جاي زمين مساوي نيست. تفاوت ميان مقدار واقعي شدت گرانش سنجيده شده با مقدار منتظره ي آن در يك نقطه را ناهنجاري گرانشي مي نامند. علت وجود اين ناهنجاري ها، تفاوت در چگالي قسمت هاي داخلي زمين است كه بر مقدار جرم و در نهايت، بر مقدار شدت گرانشي تأثير مي گذارد.


فشار

فشار دروني زمين نسبتاً به آساني قابل برآورد است. فشار هر نقطه، در زير سنگ كره ، با توجه به ضخامت و چگالي سنگ هاي فوقاني تعيين مي شود. چنان كه گفتيم چگالي لايه هاي مختلف را مي توان بر اساس داده هاي امواج لرزه اي به دست آورد. اين موضوع امكان محاسبه فشار را به عوان تابعي از عمق زمين فراهم مي كند.


فشار در مركز زمين به بيش از 5/3 ميليون برابر فشار اتمسفر در سطح زمين مي رسد.


دما

دما در پوسته زمين به ازاي هر كيلومتر كه به عمق برويم حدود 30 درجه ي سانتي گراد افزايش مي يابد. البته براي قسمتهاي عميق تر اين روند افزايش كندتر مي شود. زيرا در غير اين صورت به طول مثال در عمق 2800 كيلومتري دما بايد به 8400 درجه سانتي گراد مي رسيد، كه در چنين دمايي سنگ ها ديگر نمي توانند به صورت جامد يا حتي مايع باشند. بنابراين دماي گوشته و هسته بايد خيلي كمتر از اين مقادير باشد.
شواهد نشان مي دهد كه در استنوسفر بايد دما مساوي يا كمي بيشتر از نقطه ذوب سنگها در اين عمق، و در ساير نقاط گوشته زير نقطه ي ذوب سنگها در اين اعماق باشد.
در هسته ي خارجي هم بايد دما بيشتر ازدماي نقطه ذوب آهن در اين فشار و در هسته داخلي برعكس، دما زير نقطه ذوب آهن در اين اعمال باشد.
 

- دیباچه – جهان‌های جزیره‌ای

کهکشان ها فانوس هایی دریایی هستند که جهان را می پیمایند؛ سازندگان تاروپود بزرگ ترین مقیاسی که ما می شناسیم. آن ها یک دامنه ی پهناور از ویژگی ها را پوشش می دهند: از کهکشان های کوتوله با چند میلیون ستاره (که حتی از خوشه های تکی در کهکشان خودمان بیشتر می درخشند) تا گروه بسیار بزرگی از یک میلیارد ستاره در کانون خوشه های بزرگ. کهکشان ما یک سامانه ی مارپیچی با درخشندگی معمولی و دارای دست کم پنجاه سال نوری فاصله از کانونش است و جالب اینجاست که کهکشان های بسیاری را می شناسیم که باز هم بزرگ تر از این هستند.
برخی از کهکشان های بیضوی هیچ گواهی از ساخته شدن ستاره های نو دربرندارند در حالی که کهکشان های مارپیچی و نامنظم، به تندی، در همه ی دوران زندگی شان ستاره ها را می سازند. برخی از کهکشان ها بیشتر انرژی شان را در گستره ی فروسرخ تولید می کنند، و برخی بسیار پراکنده و کم نور هستند. با این وجود به سادگی می توان آن ها را یافت.

۲- تاریخچه

“صوفی رازی” دانشمند پرآوازه ی ایرانی نخستین کسی است که کهکشان مارپیچی M31 را (که در فاصله ی ۲٫۹ میلیون سال نوری از ما جای گرفته است) با چشم غیرمسلح رصد نموده و مطالعه کرده است. گزارش صوفی رازی از کهکشان “زن به زنجیر بسته” (Andromede) و “ابر ماژلانی بزرگ” کهن ترین مدارک موجود از مشاهده ی این اجرام آسمانی است. او همچنین توانست هفت جرم غیرستاره ای دیگر را ثبت و رصد کند. گفتنی است جامعه ی علمی جهان به پاس خدمات برجسته ی این دانشمند بزرگ ایرانی نام او را بر ده نقطه از ماه ثبت کرده است. رازی در سال ۳۶۵ خورشیدی (۹۸۷ میلادی) در شیراز درگذشت.

کهکشان M31 که صوفی رازی آن را در سده ی دهم میلادی یافت و ثبت کرد.

پس از کارهای درخشان صوفی رازی نوبت به دانشمندانی چون شارل مسیه ی فرانسوی رسید که در سده ی هجدهم میلادی فهرستی ۱۰۳ تایی از اجرام غیرستاره ای را با همکاری پیر مشن ارائه کرد. پس از مسیه مشاهده گرهای بسیاری به بررسی این اشیای ابری و مبهم پرداختند که در میان آن ها می توان از William Parsons نام برد که با کمک تلسکوپ ۱٫۵ متری که دارای آینه ی speculum-metal بود توانست آن ساختارهای مارپیچی را که روی هم رفته دور از نوار حلقوی راه شیری بودند آشکار کند.

در دهه ی ۱۹۲۰ میلادی، ابزارهای عکس برداری آشکار کردند که بایستی ده ها هزار از این اشیا در آسمان باشند. آن اشیا ساختارهای گوناگون بیضوی، کشیده و مارپیچی داشتند. مشاهده های کلیدی برای به سرانجام رساندن کشمکش ها پیرامون این اشیای ابرگونه از سوی ادوین هابل (آمریکا ۱۸۸۹ – ۱۹۵۳)، با به کارگیری تلسکوپ نوین ۲٫۵ متری “مونت ویلسون” در کالیفرنیا انجام شد. او با این اندیشه که شاید درخشان ترین و بزرگ ترین “سحابی های سفید”‌ از نظر دوری به ما نزدیک ترند، پی در پی از بخش های برگزیده ای از آن ها تا آن جا که می شد با ژرفای بیشتر عکس گرفت. نقطه هایی ستاره گون و کم فروغ در این سحابی ها دیده شدند، ولی هیچ کس نتوانست نشان دهد که آن ها درواقع ستاره هایی همچون آنانی که در همسایگی خورشید خودمان می شناسیم هستند و از این رو فاصله های بزرگی باید در کار باشد که کم فروغی آن ها توجیح شود.
هابل ستاره هایی را که روشنایی متغیری داشتند شناسایی کرد و آن ها را “شمع های استاندارد” نامید که البته روشنایی مطلق آن ها تعیین شدنی بود: “ستارگان متغیر Cepheid”
Henrietta Leavitt از هاروارد نشان داد که این رده از ستارگان تپنده یک ویژگی کاربردی دارند: دوره ی مورد نیاز برای یک تپش در دمای سطحی (بیرونی) مرتبط با اندازه (و از این رو درخشندگی) و مقدار انرژی آزاد شده از سوی ستاره است (به طور معمول “قدر مطلق” (درخشندگی مطلق) به درخشندگی یک ستاره در فاصله ی مرجع ۱۰ پارسک گفته می شود که هر پارسک ۳٫۲۶ سال نوری است). ستارگان تپنده ی Cepheid نخستین ابزار سنجش فاصله های فراکهکشانی را به هابل دادند.
این رهیافت یک دورنمای دست نخورده از گیتی را پیش روی ما نهاد. در یک دوره ی ده ساله بسیاری از گوشه های جستجوی کهکشانی آغاز شد. خوشه ها و گروه ها شناسایی شدند، برنامه های دسته بندی کهکشان ها پیشنهاد شد، اندازه گیری های بیناب سنجی آغاز گردید و طیف کهکشان ها به دست آمد. اندازه گیری های آغازین از سوی V.M. Slipher در Lowell Observatory، با به کارگیری پرتوگیری های چند شبه ی بسیار حساس، نشان داد که برخی از “سحابی های مارپیچی” انتقال های دوپلر بزرگی را نشان می دهند که بسیار غیرعادی بود. سرانجام این که کهکشان ها ارتباطی میان انتقال ویژگی های طیفیشان و فاصله های برآورد شده نشان می دهند. این موضوع راهی را برای برآورد کردن فاصله ی کهکشان های دورتر و کم سو تر فرآهم آورد و نخستین دیدگاه های جهان در حال گسترش را مطرح نمود.
در سال های آغازین دهه ی ۱۹۹۰ میلادی، تلسکوپ فضایی هابل مشاهده های بهبود یافته ای را انجام داد. آن نشان داد که ماده ی تاریک گم شده در کهکشان ما نمی تواند تنها از ستاره های کوچک و در اصل کم نور تشکیل شده باشد. میدان ژرف هابل (یک پرتوگیری دراز مدت از بخش تاریکی از آسمان) گواهی را فرآهم کرد که بر پایه ی آن در حدود یکصد و هفتاد و پنج میلیارد کهکشان در جهان هست!

۳- گونه های کهکشانی

دانشمندان به چینش، دسته بندی و سازماندهی پدیده های نوین تمایل دارند تا شاید الگوهای بنیادینی که معنای فیزیکی دارند دیده شود. چندین دسته بندی برای کهکشان ها در هنگام شناخت اولیه شان پیشنهاد شد؛ در این میان دسته بندی هابل با این که تنها از روی ظاهر کهکشان ها انجام شد، همبستگی خوبی با اندازه گیری های فیزیکی مانند “ساختار ستاره ای”، “ساختار گازی” و “محیط” از خود نشان داد.
کهکشان های بیضوی با E نشانه گذاری شدند، قالب ظاهری را هم با یک شماره نشان می دهیم: “صفر” برای برای یک قالب به طور کامل گرد، ۵ برای قالبی که پهنای آن یک دوم طولش است و ۷ برای تخت ترین و کشیده ترین بیضوی ها. ما نمی توانیم تنها با “یک تصویر” قالب چنین کهکشان هایی را تعیین کنیم؛ شاید اگر کهکشانی را از یک سوی دیگر ببینیم درجه ی فشردگی متفاوتی داشته باشد. روی هم رفته، کهکشان های بیضوی با گروه های ستاره ای پیر و مقدار گاز و گردوغبار کم (که برای ساخته شدن ستاره های نو مورد نیاز است) توصیف می شوند.
مارپیچی ها در دو گروه “مارپیچی های معمولی” و “مارپیچی های بسته” دسته بندی می شوند. در مارپیچی های بسته، بازوها از یک میل گرد مستقیم که از کانونشان می گذرد بلند می شوند، حال آنکه مارپیچی های معمولی یک پیکربندی درونی S مانندتری دارند. مارپیچی های معمولی با S و مارپیچی های بسته با SB نشانه گذاری می شوند. هر دو گونه، به طور معمول، دربردارنده  یک برآمدگی در کانونشان هستند؛ اغلب ویژگی های بسیاری را با کهکشان های بیضوی به اشتراک دارند.
مارپیچی ها خود نیز به زیرمجموعه هایی دسته بندی شده اند که بر پایه ی پیچاپیچی و برآمدگی بازوها و اهمیت نسبی برآمدگی کانونشان تعیین شده اند. کهکشان های Sa یک برآمدگی درخشان و بازوهای به طور تنگاتنگ پیچ خورده دارند، حال آنکه کهکشان های Sc بازوهای مارپیچی نه چندان سفت و سختی دارند و برآمدگیشان به نسبت کم فروغ تر است. این زیرمجموعه ها (Sa – Sb – Sc – Sd) همتایانی در کهکشان های مارپیچی بسته دارند: SBa – SBb – SBc – SBd
از آنجایی که جزئیات بیشتری در برخی از کهکشان ها دیده شده است زیرمجموعه هایی میانی نیز هرجا که نیاز باشد افزوده می شود که از این قرارند: Sab – Sbc – Scd – S0/a

گونه های کهکشانی بر پایه ی دسته بندی هابل. E برای نشان دادن کهکشان های بیضوی، S برای مارپیچی و SB برای مارپیچی های بسته به کار رفته اند.

برخی از کهکشان ها هیچ آرایش ویژه ای را نشان نمی دهند، چرا که یا برخی از رویدادهای تازه آن ها را به حالتی آشفته درآورده است و یا آنکه آن ها در اصل چرخش سازماندهی شده و جنبش های موجی یک کهکشان مارپیچی را ندارند. آن ها کهکشان های “نامنظم” نام دارند. آن هایی که پی آمدی از آشوب و اختلال بیرونی نیستند، در بسیاری از رابطه ها، گسترشی فراتر از زیرمجموعه ی مارپیچی Sd را شکل می دهند.

مشاهده ها نشان می دهند که شمار بسیاری از کهکشان های خوشه ی Coma Berenices به یک دسته ی ویژه وابسته هستند که هابل آن ها را S0 نام نهاد. آن ها در قطب هایشان دارای پهن شدگی شدیدی هستند که خیلی بیشتر از کهکشان های بیضوی (و کمابیش همانند مارپیچی های معمولی) است. آنها هیچ ابر یا گاز کدر کننده ای ندارند و به مقدار کم و یا در اصل هیچ ساختمان مارپیچی نشان نمی دهند. بسیاری از کهکشان های S0 شناخته شده اند و آموختن و دانستن خاستگاه و سرشت آن ها داده های بسیاری درباره ی گذشته ی کهکشان ها به ما می دهد.
برخی از بازنگری ها درباره ی دسته بندی هابل بسیار پرکاربرد نشان می دهند.Gerard de Vaucouleurs تمایزهایی را وابسته به این که آیا ساختارهای مارپیچی از یک هسته ی s شکل و یا یک حلقه ی درونی (r) و یا ترکیبی از آن دو (sr یا rs) ساخته شده اند نشان داد. او همچنین قالب های میانی SAB را در بین کهکشان های بسته و مارپیچی بازشناخت. این ابعاد تازه، جدایی بهتری از ساختار کهکشان ها را به ما نمایاند و راهی را برای آموختن جزئیات بیشتری از ویژگی های فیزیکی کهکشان های مارپیچی پیش روی ما گشود.Sidney van den Bergh اشاره داشت که مارپیچی های درخشان، بازوهای مارپیچی گسترش یافته و بلندی دارند. او همچنین یک دسته بندی بر پایه تابندگی که معیارش ساختار و شمار بازوهاست مطرح کرد؛ کهکشان های Sc I درخشان ترین و Sc V ها کم نورترین کهکشان های رده ی Sc هستند. به یاد بسپارید که این دسته بندی تنها بر پایه ی سیمای ظاهری کهکشان در ازای قدرمطلق یک کمیت وابسته ی آن است.
برخی از کهکشان ها به خوبی با سامانه ی Hubble و یا متغیرهای آن تفسیر نشده اند، حتی مستثنی شدن “train wreck” ها که پی آمدی از برخوردهای کهکشانی هستند از آن جمله اند. به طور معمول در خوشه های پربار سامانه های بیضوی مانند بزرگی هستند که شاید میلیون ها سال نوری بیشتر از ناحیه هایی که یک بیضوی بزرگ همانند آنها نشان می دهد گسترده باشند. از سوی یک برنامه که در Yerkes Observatory توسط W.W. Morgan انجام شد، نام cD بر اینها نهاده شد.
کهکشان های “کوتوله” بسته به این که درجه ی تقارن و تراکم مرکزی شان چه اندازه است شاید نامنظم، بیضوی، یا کره وار باشند. کوشش های تازه تر روشن کرد که کهکشان های با درخشندگی بسیار کم باید گذشته ی به نسبت متفاوتی از مارپیچی های آشنا داشته باشند. تا هنگامی که بسیاری از اینها همانند ارواحی از کهکشان های مارپیچی معمولی به نظر می آیند، روش نیست که چگونه به گونه های هابلی آشنای ما می پیوندند.

۴- ساختار کهکشان ها

ما ستاره ها، گاز، و گردوغبار را در کهکشان ها می بینیم. ستاره ها در دامنه ی گسترده ای (از نظر عمر و جرم) پراکنده اند و به طور پیچیده ای با “فرآیندهای زایش و مرگ ستاره ای” به ماده ی میان ستاره ای پیوند می خورند. این به آن معناست که ما می توانیم گذشته ی کهکشان ها را بررسی و کاوش کنیم، هم با پژوهیدن جزئیات ساخته شدن یک کهکشان و هم با روش منحصر به اخترشناسی سنتی (نگریستن به نور کهکشان های بسیار دوردست هنگامی که بسیار جوان تر از امروز بوده اند).
در پی گیری ساخته شدن کهکشان ها، نشانه های بی شماری درباره ی گروه های ستاره ای کنونی دیده می شود. گونه های ناهمسان ستاره ای (غول / کوتوله، داغ / سرد، غنی / تهی از عنصرهای سنگین) دارای الگوها و شدت مشخصه های متفاوتی در طیفشان هستند. در بیشتر کهکشان ها، ما تنها می توانیم طیف کلی شان را بنگریم، چنانکه یک رهیافت ریاضی محدودیت هایی را بر جمعیت کلی به ما می دهد ولی این رهیافت بدون فرض های افزوده (مانند نرخ یکدست ساخت ستاره ها، یا نسبت های پایستار جرم ستاره ای) به خوبی پاسخگو نیست. برای از میان برداشتن این پیچیدگی ها، مشاهده ی کهشکان های بسیار نزدیک که در آن ها می توان ستاره های درخشان تکی را دید تعیین کننده است.
برخی از اجزای یک کهکشان در گونه های مشخصی از مشاهده ها نمایان تر هستند، چنانکه ماده ی میان ستاره ای و گونه هایی از ستاره ها را می توان جداگانه بررسی کرد. تابش رادیویی ۲۱ cm هیدروژن تجزیه ناپذیر سرد با ارائه ی یک فهرست از ساختار گازی و ردیابی جنبش های درونی، آن جزء کهکشان را به خوبی ردیابی می کند. این گاز اغلب با زایش ستاره های نو همبستگی دارد؛ همچنین سردتر و چگال تر از هیدروژن خنثی است، اغلب با ساختار هیدروژن مولکولی است و از راه ردیابی مولکول CO (مونوکسید کربن) که خطوط طیفی را در گستره ی ۱ تا ۳ میلی متر گسیل می کند به خوبی مشاهده شده است. بیشتر ستاره های سنگین و جوان تابش فرابنفش بسیاری را گسیل می کنند، که شاید به وسیله ی گازهای پیرامون جذب و سپس بازگسیلش شده باشند مانند خط های طیفی دربردارنده ی H-alpha در ناحیه ی مرئی، چنانکه به کار گیری پالایه ها و تصویرپردازی ها نمایی از این ناحیه های یکتای ساخت ستاره را پیش روی ما می نهد (البته اگر این ناحیه ها در پس گردوغبار حایل پنهان نشده باشند). این گردوغبار خودش تابش های فروسرخ (طول موج های بلندتر) را گسیل می کند، از این رو ما می توانیم به مکان گردوغبار میان ستاره ای پی ببریم و ناحیه هایی را که با نور ستاره ای گرم شده اند موقعیت یابی کنیم. موج های فرابنفش را تنها می توانیم در داغ ترین ستاره ها که تابش های کافی گسیل می کنند ببینیم، همچنین این پهنه به ما اجازه ی ردیابی ناحیه های فعال ساخت ستاره را می دهد. و سر انجام، نگریستن به یک کهکشان در پهنه ی پرتوی X. در این ناحیه ما تنها می توانیم پرانرژی ترین جزءها را ببینیم – ستاره های دوتایی که در آن ماده به سوی یک ستاره ی نوترونی و یا یک سیاه چاله فرو می ریزد و دمای بسیار بالایی را آزاد می کند، تابش از گاز در میلیون ها درجه، و گاهی تابش از اختروَش (quasar) مرکزی – مانند نوکلئی های فعال که از آن رو که به اصطلاح فرآیندهای غیردمایی درگیر هستند شاید نشانگر درستی از دما را به ما ندهد.

یک نقشه ی رادیویی ( چپ بالا و نیز راست پایین) از کهکشان Centaurus A که بر روی یک تصویر نوری (در میانه ی تصویر) از آن روکش شده است.

گواهی استوار داریم که نشان می دهد ما درباره ی یکی از مهمترین سازه های کهکشانی، ماده ی تاریک، در نادانی هستیم. اگر گرانش بردی فراتر از هزاران سال نوری را به همان روشی پوشش دهد که مقیاس های کوچک تر، حرکت ستاره ها و گازها در کهکشان، و گاز و کهکشان ها در خوشه ها را پوشش می دهد بایستی بیشتر جرم این سامانه ها نامرئی باشند. برجسته ترین بخش های این گواه استوار در اینجا آورده شده است:

۱-خم های چرخشی یکنواخت در کهکشان های مارپیچی
تندی اوربیتالی اندازه گرفته شده برای ماده ی بخش های بیرونی مارپیچی ها بی آنکه از میان برود کمابیش پایا با فاصله است، که نشان می دهد ما چرخشی بیرون از تراکم جرم اصلی را می بینیم.

خم چرخشی یک کهکشان مارپیچی. A مسیر پیش بینی شده است و B مشاهده شده. این "دوری"، فاصله از هسته ی کهکشان است.

2-تندی کهکشان ها در خوشه ها
همانند بخش پیشین، جنبش های اندازه گرفته شده ی کهکشان ها برای آن ها بسیار تندتر از آن است که بتواند آن ها را با گرانش ستاره های آشکاری که کهکشان ها دارند کنار هم نگه دارد. گاز داغ میان کهکشانی که با تابش پرتوی X آن آشکار شده است، جرمی را برابر با جرم ستاره ها به مجموعه ی ما می افزاید ولی باز هم یک ضریب ۱۰ میان جرم های گرانشی و آشکار برجای مانده است!
۳-گستره ی گاز داغ در خوشه های کهکشانی
در دماهای مشاهده شده ی آن، مقدار جرم مورد نیاز برای نگه داشتنش به شیوه ی گرانشی قابل مقایسه با جنبش های کهکشانی برآورد شده است. در واقع، در بسیاری از موردها گاز به عنوان یک نقشه ی معتبر مورد توجه است. از آنجایی که یک خوشه تنها دربردارنده ی شمار بسیاری کهکشان است؛ و نیز از آنجا که گاز داغ یک میانجی پیوسته است، چنانچه بتوان آن را با جزئیات هرچه بیشتر مشاهده کرد به کهکشان ها اجازه می دهد تا به عنوان ذرات ردیاب عمل کنند.

سرشت این ماده ی ناپیدا فریبنده است و یک شکارگاه گسترده را برای هر دو گروه مشاهده گرها و نظریه پردازان فرآهم می آورد. پیشنهادها دربردارنده ی ستاره های کوتوله ی قهوه ای، اشیای برجیس گونه (Jupiter-like)، سیاه چاله های کوانتومی ساخته شده در جهان آغازین، و شاید شمار بسیاری از ذره های ناشناخته که از جهان آغازین برجای مانده اند. کاوش های آزمایشگاهی و اخترشناسانه ی هماهنگ هنوز نمی توانند به ما بگویند که چه چیزی بیشترین ماده ی جهان را ساخته است. ما با فن آوری ودستگاه های پیشرفته مان (!) به درک شایسته ای از تنها ۱۰ درصد کیهان رسیده ایم.

۵- خوشه های کهکشانی

برآوردهای آغازین از کهکشان ها نشان داد که ناحیه هایی معین از آسمان بیشتر از سهمشان دربردارنده ی کهکشان هستند. چنین کانون های کهکشانی مانند “خوشه ی کهکشانی دوشیزه”( Virgo) پیش از آن که سرشت و ساختار کهکشان ها دانسته شود شناخته شده بوده اند. آمارهای کامل تر نشان داده اند که پراکندگی کهکشان ها در فضا ناهمانند با دریای کهکشانی یکنواختی است که در آغاز می پنداشتیم. با کهکشان هایی که در سامانه های گوناگون آرایش یافته اند این موضوع تایید می شود. این سامانه ها از این قرارند: گروه ها، خوشه هایی با هزاران عضو، ابَر خوشه ها، و حتی لایه ها و زبانه های بزرگتری که سرتاسر جهانی که دیده می شود و می توان نقشه برداری کرد را پوشش می دهند.

شش گانه ی Seyfert یک نمونه از گروه های کهکشانی فشرده است. تصویر از تلسکوپ فضایی هابل.

خوشه ها، همانند کهکشان ها، در دسته های گوناگونی جای می گیرند. غنی ترین و چگال ترین خوشه ها اغلب گرد هستند، حال آن که خوشه های کم چگال تر ساختاری تخت یا نامنظم دارند. محیط خوشه ای بازتابنده ی ساختار کهکشانی آن است. محیط های چگال مانند هسته های خوشه اغلب تنها با کهکشان های بیضوی و S0 انباشته شده اند و کمابیش تهی از گازند و ستاره ای در آن ها ساخته نمی شود. محیط های کم چگال تر می توانند، به همان اندازه، کهکشان های مارپیچی و نامنظم را دربرداشته باشند. این نسبت چگالی شناسی یک پرسش محیط وراثتی سنتی را مطرح می کند؛ آیا هرگز کهکشان های مارپیچی در آن ناحیه هایی که شاید یک روز خوشه های غنی بوده اند شکل گرفته اند، یا این که آیا آنها به روشی نابود شده اند و یا این که به چنین خوشه هایی تبدیل شده اند؟ داوری ها همچنان ناکامل و غیرقاطع هستند. به هر روی، گواهی استوار داریم که می گوید در گذشته مارپیچی ها در برخی از خوشه ها پرشمار بوده اند و با عامل های بیرونی به بیضوی ها و سامانه های S0 دگرش یافته اند. چنین سازوکارهای دگرش یابی از راه ادغام کهکشان ها انجام می شود، که این هم، در سرعت های بالای برخوردهای خوشه ای امروزین متداول نیست، شاید در دوران آغازین متداول بوده است.

سازوکار دگرش یابی دیگری که مطرح است از این که خوشه ها دربردارنده ی مقداری از گونه ای گاز میان کهکشانی واسطه هستند سخن می گوید. یک چنین واسطه ای با کمک ماهواره های ستاره شناسی پرتوی X اولیه یافته شد، و بودن آن در همه جای خوشه ها و حتی گروه های کهکشانی آشکار شده است. جنبش های نامنظم در خوشه این گاز را تا دمای ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ درجه ی کلوین گرم می کند که پی آمدش دیده شدن گاز به کمک  تابش پرتوی X آن است. این گاز، به طور نوعی، همان اندازه جرم دارد که ستاره ها در کهکشان های پیدا دارند و همچنان که کهکشان ها در این گازها حرکت می کنند یک باد بیرونی را پدید می آورند و این پدیده در اصل می تواند چنان نیرومند باشد که گاز را به بیرون از کهکشان مارپیچی “بروبَد”. در یک مارپیچی تهی از گاز ساخته شدن ستاره از ادامه باز می ایستد. و بی درنگ همانند یک S0 خواهد شد. مشاهده های موشکافانه در خوشه های محلی مانند خوشه ی “دوشیزه” در واقع این چنین نشان می دهند که مارپیچی های نزدیک به مرکز، بخش های بیرونی پراکندگی گازیشان را از دست داده اند.
بررسی های موشکافانه درباره ی دوری و گرایش به سرخ کهکشان های نزدیک، سیمایی پویا به دانش ما از خوشه ها داده اند و همچنان گسترده تر و کامل تر می شوند. در دوری های بسیار بزرگ، گرانش یک خوشه تاثیر بیشتری بر جنبش های کهکشان های دور و بر خود می گذارد، چنان که کهکشان ها در دوری های بزرگ تر سرانجام بر ضد انبساط جهان به گرد یکدیگر می چرخند و در پایان در خوشه فرو می ریزند. گروه کهکشان های محلی خودمان جنبشی آشکار به سوی خوشه ی “دوشیزه” (یا دقیق تر، به سوی کانون ابَر خوشه ی محلی) دارد و این چنین جنبش های بزرگ مقیاس در نزدیکی بسیاری از خوشه های نزدیک دیده می شود. در این مفهوم، آغاز تاریخ کیهانی ساخته شدن خوشه های کهکشانی “اکنون” است!

سلام من میخوام یک رای گیری خوب انجام بدم .

چه رای گیریی؟

خوب رای گیری خواننده مورد علاقه خود رای بدید

محسن چاوشی:29

لهراسبی:19

اصفهانی:21

احسان خواجه امیری:18

داریوش:29

یاس:29

محسن یگانه:16

فرزادوفرزین:19

اخشابی:21

بنیامین:28

تا آلان محسن چاوشی ویاس وداریوش وبنامین برترین اند .

شما هم خواننده ی مورد نظر خود رای داده مهم نیست که فقد در این صفه نظر دهید بلکه میتوانید در یخش نظرات صفه های دیگر نیز نظر دهید

                                                 فاطمه

نخستین ستاره ای بودی که در عرش به خورشید نبوت رسیدی؛ ستاره ای نیلی به رنگ جراحت آسمان و زخم زمان. ای ام ابیها! ای مهربان ترین مادر، حبیبه ی حق و شفیعه ی حشر! پدر و مادرم فدای پینه ی دست هایت باد. تو محور آسیای ایثاری و اولین علت خلقت. ای مادر رسالت و همتای ولایت! به روزهایی می اندیشیم که پس از واقعه ی عظیم غدیر، همراه با حسنین به خانه های اهل مدینه می رفتی و با بیان وحیانی خویش حجت الهی را بر غافلان، تمام می کردی و بدین سان از آغاز، حمایت از ولایت، سرلوحه ی خصایل آسمانی ات بود.
غبار غم از سیمای زیبای علی می زدودی و بر زخم های فزون از ستاره ی پیکرش که نشان از رزم با باطل داشت، مرهم می نهادی. فتوحات مولا، رهین مهربانی توست. هنوز خطابه های رسایت سراج راه مجاهدان است و بر آفاق تاریخ می تابد. پاره ی تن رسول یار بودی و یگانه یاور یکتا امیر عاشقان. تلألؤ ذوالفقارعلی، وامدار عزم و عزت تو بود. آنگاه که بر بی بصیرتان و دنیا پرستان غضب می کردی، غضبناکی آفریدگار قادر، آشکار می شد. رضای تو رضای حق بود و با خرسندی ات، تمامت اهل عرش و ساکنان قدس، قرین شعف می شدند.
وصله های چادر و بوریای خانه ات، تمنیات و تمایلات خاکیان را به هیچ می انگاشت. صالحان و صدیقین و مقربان ملکوت، آرزومند خدمتگزاری خاندان خدایی ات بودند و بانوان برگزیده ی حق ، رفت و روب آستانه ی خانه ی اهل بیت(ع) را تمنا می کردند و با این وصف، دستان مبارکت که بوسه گاه اشرف رسولان بود، از فزونی تلاش مهرآگینت پینه بسته بود.
همه ی قصرهای جنت و تمام گهرها و آذین های باغ بهشت، ذره ای از غبار خشت خانه ات هستند و هستی، جلوه ی یک سجود سالکانه ی تو. اگر نبودی، افلاک و آفریدگان به وادی حیات نمی رسیدند.
ما «اسیر» عنایت تو هستیم و «مسکین» و محتاج شفاعتت. اینک «یتیم» هجران توییم و سیه پوش نیلوفر ساقه شکسته ی شهود؛ « و یطعمون الطعام علی حبّه مسکینا ً و یتیما ً و اسیرا». ما را نیز به طعام معرفت و محبت، میهمان کن و از زلال زمزم خیر کثیر، بنوشان ای عطیه ی عرش!
سلام بر غمگنانه ترین روایت ولایت! امروز جان علی از تن مفارقت کرد، گرد یتیمی بر رخسار مهسای زینب نشست، موسم تنهایی حسن فرا رسید، حسین از همین لحظه، کربلایی شد و طلیعه ی عاشورا بر صحیفه ی راز، تابید. ای مهدی موعود، ای آخرین حجت یار! تو شاهدی که مادر سادات را شبانه به جانب مزاری ناپیدا مشایعت کردند و پیکر زخمی شقایق باغ ولایت را به آغوش خاک سپردند و علی بی یاور شد. ای قائم آل یاسین، ای شمس بنی هاشم، ای برپا کننده ی قسط ، ای احیاگر عدل علی! ذوالفقار قیام از نیام برآور و روا مدار که چنین، امواج غم بر دریای دل شیعه بیفزایند.
اینک در شعاع آفتاب خرداد، اندوهی سترگ بر شکوفه های قلب شیعه سایه گستر شد. ستاره ی امید نبی بر خاک فتاد و موج دریای دل علی به ساحل فرقت رسید و برترین آشنای عرشیان بر فراز دست سپیداران در سیاهی شب به ضیافت سرخ لقا نایل شد.
مادر، چه غریبانه از دیار عاطفه ها هجرت کرد و در مشایعتش مرغ دل تا فراسوی آسمان کوچید. معتصمین شیطان، تلخی شوکران فراق را در کام یاران سپیده ریختند. واحسرتا! مهتاب نیلی شفاعت به محاق نشست و طوبای رعنای ولایت و آذین صحیفه ی شهادت، پای به معراج نهاد و سایه ی همای عنایتش را از ماسوا برچید.
امروز از سیمای یاس ها و نسترن های بهاری، نکهت غم می خیزد. امروز شقایق های دشت بی قراری، سیاهپوش زهرای آل یاسینند و از سمت آبی دلدادگی، سحاب حزن و توفان حسرت به آسمان احساس سرخ شیعه رسیده و بارش اشک و تراوش زمزم عشق و ریزش آبشار حرمان و رویش غنچه های درد و داغ، منظر بهار غمند و عندلیب عاطفه را به نغمه ی فرقت فرامی خوانند.
یا فاطمه، یا سیدتنا و مولاتنا!
ادرکنا!
امروز صبای سوزدل ها حزین و خرامان به سوی مدینه وزید و عطر یاسمن های اندوه در کوچه های ارادت پیچید. سلام عاشقان بر غریب مدینه. امروز تمام راه های آسمان را به سوی مدینه گشوده اند و راهیان سبز سلوک به تنهایی مزار یار می اندیشند. آنک، در رثای گوهر گمگشته ی علی، ریزش الماس اشک را شاید و تراوش یاقوت آه. آنگاه که شمشاد شیدای ولایت را شبانه به معراج مهر بردند، چشمه ی اشتیاق خشکید و ماه امید، هجرت کرد. چه شباهنگام دلتنگی بود و چه سپیده ی سیاهی! تمام خورشیدهای شعف، یکباره با غروب آشنا شدند. سیمای سپید زهره ی منظومه ی ولایت به سرخی گرایید.
فاطمه، معیار فضایل بود و اسوه ی سرآمدان عصمت و میزان محسنین. در فناکده ی خاک، افول کرد و در بقاسرای عرش، طلوع و تابندگی نمود. هنوز آوای شیوایش در گوش دل ها باقی است که همگان را به پارسایی و پایداری در ولایت علوی می خواند و خود،عامل نخست آن بود. آیین محمد (ص) از استقامت سرخ زهرا آوازه یافت و امت از مرام زیبایش، مجد. فردای شیعه از دیروز شعله ناک آلاله ی شهید نبی، به روشنایی رسید و سوز سینه ی آسمانی اش، اقتدار و صبر حسین و سطوت و صلابت حسن را به ارمغان آورد.
السلام علیک یا فاطمة الزهرا یا بنت رسول الله!
ما خاک پای یوسف گمگشته ی توییم و حیات و قیام و حکومت و جان و روح و هستی مان رهین یک نگاه آسمانی اوست. انقلاب اسلامی ما جلوه ی کوچکی از نورعنایت فرزند عزیز توست. تمام شقایق های دشت التهاب برای قطره ای از دریای احسانش در انتظار، می سوزند.
خدایا مباد که نسیان و غفلت ما، موعود عاشقان را دل آزرده سازد، که تمام حیات و نهضت ما برای یک تبسم ملیح اوست. سال هاست که دلتنگ غیبت و نهانی اوییم و نیک می دانیم که وجود جودآگینش حضور محض است و نهانی، از آن ماست.
یا فاطمة الزهرا، یا قرة عین الرسول!
پدر و مادرم فدای خاک قدوم گل گمگشته ات باد. نظر عنایت خویش از ما مگیر. ضعیفانیم و چه کسی به ما نظر کند جز مظهر سطوت رسول یار؟ تهی دستانیم و چه کسی احسان مان کند جز جلوه ی غنای دوست؟
یا وجیهتا ًعند الله، اشفعی لنا عند الله!

زهرا اگر نبود

زهرا اگر نبود خدا مظهری نداشت

توحید انعکاس نمایانتری نداشت


جز در مقام عالی زهرا فنا شدن

ملک وجود فلسفه دیگری نداشت


زهرا اگر در اول خلقت ظهور داشت

دیگر خدا نیاز به پیغمبری نداشت


فرموده اند در برکات وجود او

زهرا اگر نبود علی همسری نداشت


محشر بدون مهریه ی همسر علی

سوگند می خوریم شفاعتگری نداشت


حتی بهشت با همه نهرهای خود

چنگی به دل نمی زد اگر کوثری نداشت


دیروز اگر به فاطمه سیلی نمی زدند

دنیا ادامه داشت، دگر محشری نداشت

                                                                اي همسرم مرو

اي آفتاب روشنم اي همسرم مرو

اينگونه از مقابل چشم ترم مرو


با تو تمام زندگيم بوي سيب داشت

اي ميوه بهشتي پيغمبرم مرو


جان مرا بگير خدا حافظي مكن

از روبروي ديده ي نا با ورم مرو


تا قول ماندن از تو نگيرم نمي روم

اي سايه بلند سرم. از سرم مرو


لطف شب عروسي دختر به مادر است

پس لااقل به خاطر اين دخترم مرو

                                                                 نیمه دیگر

آهسته می شوید یگانه همسرش را

با آب زمزم آیه های کوثرش را


آهسته می شوید غریب شهر یثرب

پشت و پناه و تکیه گاه و یاورش را


تنها کنار نیمه های پیکر خود

می شوید امشب نیمه های دیگرش را


آهسته می شوید مبادا خون بیاید

آن یادگاریهای دیوار و درش را


پی می برد آن دستهای مهربانش

بی گوشواره بودن نیلوفرش را


می گرید اما باز مخفی می نماید

با آستینی بغضهای حنجرش را


در خانه ی او پهلوی زهرا ورم کرد

حق دارد او بالا نمی گیرد سرش را


با گریه های دخترانه زینب آمد

بوسد کبودی های روی مادرش را


بر شانه های آفتابی اش گرفته

مهتاب هجده ساله ییغمبرش را


دور از نگاه آسمانها دفن می کرد

در سرزمین های سئوالی همسرش را

 

نام انیمیشن: Shaun the Sheep: Shear Madness – دیوانگی در پشم زنی

ژانر: انیمیشن ، کمدی ، خانوادگی

سال انتشار: ۲۰۱۲

مدت زمان: ۴۵ دقیقه

حجم: ۱۹۳ مگابایت

کیفیت: DVDRip

زیرنویس فارسی: ندارد

خلاصه داستان: عصبانیتی در علفزار بره ناقلا با گله شیطانی خوک ها وجود دارد. بره ناقلا به شدت با خوک های علفزار به مخالفت پرداخته است و آن ها را از تبدیل علفزار زیبا و تمیز به مکانی کثیف برای خوک ها باز می دارد. در حین این رقابت ها و اختلافات ، وقایعی خنده دار روی می دهد و …

نام انیمیشن: Tom and Jerry Around The World – موش و گربه در دور دنیا

ژانر: انیمیشن ، خانوادگی ، فانتزی

سال انتشار: ۲۰۱۲

مدت زمان: ۵۳ دقیقه

حجم: ۲۲۹ مگابایت

کیفیت: DVDRip

Amazon

زیرنویس فارسی: ندارد

خلاصه داستان: در این فیلم کارتونی که از ۲۲ قسمت کوتاه خنده دار ماجراجویانه تشکیل شده است ، موش و گربه به سفر دنیا در خشکی ها ، آب ها و هوا می پردازند. از سرزمین های شلوغ تا دور افتاده ، با موش و گربه دوست داشتنی خود در یک سفر بی وقفه خنده دار و اکشن باشید و …

دانلود انیمیشن های کوتاه Angry Bird  با کیفیت عالی

| بدون زیرنویس فارسی و کیفیت خوب |

ژانر: کمدی – خانوادگی

سال انتشار: ۲۰۱۰-۲۰۱۲

حجم: — مگابایت

کیفیت: ۴۸۰P – 720P

زیرنویس فارسی: ندارد

خلاصه داستان: پرندگان خشمگین جزو برترین و پر طرفدارترین بازی های جهان به شمار می آید و از ویژگی های فراگیر شدن آن، تولید این بازی برای اکثر کنسول های بازی و انواع گوشی های موبایل است. در این راستا تیم سیب دانلود اقدام به جمع آوری بهترین کلیپ های ساخته شده برای این بازی نمود و سعی بر آن شد تا با بهترین کیفیت در اختیار همگان قرار گیرد. این مجموعه که شامل بهترین و خنده دار ترین کلیپ های پرندگان خشمگین است از تمامی منابع معتبر از جمله سایت رسمی Angry Birds با بهترین کیفیت ممکن جمع آوری شده است. امید است این مجموعه مورد پسند شما کاربران عزیز قرار گیرد.

فرمت : Mp3 / کیفیت : 128Kbps

خواننده: علی لهراسبی

نام آلبوم: 14

1. دل نوازان
2. دل واپسی
3. سازمه
4. اتاق سوت و کور
5. عذاب دوست داشتن
6. چشماتو بستم
7. غافل
8. بعد از رفتنت
9. اقرار
10. کوه
11. مرگ بر
12. تنها نرو - رمیکس
13. انتظار

------------------------------------------------------------------------------------------

خواننده: علی لهراسبی

نام آلبوم: کالکشن

1. بی راه ها
2. هویت
3. کوه
4. لیلا
5. بوی عید
6. عبور
7. یار دبستانی
8. اردیبهشت
9. خونه
10. نشانه
11. هویت 2
12. زندگی ادامه داره
13. آینه ( در کنسرت زنده )

------------------------------------------------------------------------------------------

خواننده: علی لهراسبی

نام آلبوم: دریایی ها

1. کار منو دل
2. دریایی ها
3. ترانه ساز
4. بی طاقت
5. تنها میرم
6. حرف آخر
7. عسل خاتون
8. حس غریب
9. کار منو دل ( بی کلام )
10. بی طاقت ( بی کلام )

------------------------------------------------------------------------------------------

خواننده: علی لهراسبی

نام آلبوم: مثلث

1. بی راه
2. یه روز سرد پاییزی
3. کوله بار
4. خط و نشون
5. آینه
6. لب سکوت
7. قلب سنگی
8. مرثیه
9. عطر بارون
10. بی راه (موزیک)

 -----------------------------------

—-

تک آهنگ ها :

Delnavazan

Hoviyat

Kaka

Khaterateh Bahar

Khodaya

Khone Man Khone To

Leila

Zojhaye Moafagh

Ba Man Bemaan

Faseleha

Az In Darya Natarsoonam

آلبوم عاشقانه ها

دانلود آلبوم در یک فایل زیپ: الAsheghanehHa.MP3 128.ZIP

01 Ehsase Aramesh .mp3

02 Arezoo .mp3

03 In Hagham Nist .mp3

04 Kojaei .mp3

05 Darya .mp3

06 Lahze .mp3

07 Khoshbakhti .mp3

08 Tamome Ghalbe Man .mp3

09 Labe Tigh .mp3

10 Naborde Ranj .mp3
.
.

آلبوم برای اولین بار

دانلود آلبوم در یک فایل زیپ:Baraye Avalin Bar.MP3 128.ZIP

Ashegham Man.mp3

Gharibaneh.mp3

Hese Gharibi.mp3

Labkhande Ejbari.mp3

Mane Bi To.mp3

Rafti.mp3

Tarane Khoone.mp3

Vaghti Ke Nabashi.mp3

Zamooneh.mp3
.
.

آلبوم فصل تازه

دانلود آلبوم در یک فایل زیپ:Fasle Taze.MP3 128.ZIP

01 Nemidooni.mp3

02 Shirin.mp3

03 Geryeh.mp3

04 Dochar.mp3

05 Haghighat Dare Deltangi.mp3

06 Faal.mp3

07 Raftani.mp3

08 Khoshbakhti.mp3

09 Eshgh Miayad.mp3

10 Tabe Talkh.mp3
.
.

کنسرت ۸۸

دانلود آلبوم در یک فایل زیپ:Live In Consert.MP3 128.ZIP

Khiyal-e-To.mp3

Miveyeh Mamnoo`eh.mp3

Parande.mp3

Parandeh.mp3

Sayeh Be Sayeh.mp3
.
.

آلبوم من و بابا

دانلود آلبوم در یک فایل زیپ:Mano Baba.MP3 128.ZIP

01-Shahzadeh.mp3

02-Jan-Baba.mp3

03-Bachehhayeh-Khiyabooni.mp3

04-Raz-Del.mp3

05-Fasaneh.mp3

06-Eshgh-Va-Havas.mp3

07-Farda.mp3

08-Az-Man-Joda-Masho.mp3

09-Khoda-Hafez.mp3
.
.

آلبوم سلام آخر

دانلود آلبوم در یک فایل زیپ:Salame Akhar.MP3 128.ZIP

01_ Khial.mp3

02_ Saye Be Saye.mp3

03_ Baran Ke Mibarad.mp3

04_ Shans.mp3

05_ Zeshto Ziba.mp3

06_ Bavar Nemikonam.mp3

07_ Tamoomesh Kon.mp3

08_ Jodaee.mp3

09_ Sale Barooni.mp3

10_ Salame Akhar.mp3
.
.

آلبوم یه خاطره از فردا

دانلود آلبوم در یک فایل زیپ:Ye Khatere Az Farda.MP3 128.ZIP

01 Nemidoonam.mp3

02 Daram Miam Pishet.mp3

03 Khodet Khasti.mp3

04 Eteraf.mp3

05 Khab o Bidari.mp3

06 Bi Kasi.mp3

07 Kash Asheghet  Nemishodam.mp3

08 Mosri.mp3

09 Donya.mp3

10 Etefagh.mp3

11 Mosri Remix.mp3

12 Khalasam Kon.mp3

تک آهنگ

عاشقم من
از نفس افتاده ( 1 )
از نفس افتاده ( 2 )
آزاده آزادم
بم
باور نمی کنم
به من مومن نگو
حلقه شادی
هر چه دارم از تو دارم
خاطره
لبه تاریکی
میشه
میوه ممنوعه
مژده بده
نامه
نقره داغ پرنده
صمیمانه
پنجره باران
شقایق

باشگاه فوتبال استقلال تهران

 

استقلال

نام کامل باشگاه	باشگاه فرهنگی ورزشی استقلال تهران
لقب(ها)	پسران آبی[۱] اس اس[۲] تاج[۳] آبی‌پوشان[۴]
تاریخ تأسیس	۴ مهر ۱۳۲۴ (۶۷ سال پیش)[۵] با نام دوچرخه‌سواران
نام ورزشگاه	ورزشگاه آزادی (گنجایش: ۸۴.۴۱۲ نفر)[۶]
مالک	وزارت ورزش و جوانان
مدیرعامل	علی فتح‌الله‌زاده
سرمربی	امیر قلعه‌نویی
لیگ	جام خلیج فارس
آدرس اینترنتی	fcesteghlal.ir
لباس اول     لباس دوم     لباس سوم
فصل جاری

دانلود فول آلبوم یاس

تمامی  آهنگ های اجرا شده توسط یاس

دانلود فول آلبوم کامل یاس در بصورت یکجا

yas – singeles.zip

دانلود فول آلبوم کامل یاس در بصورت تکی

Dook_Feat.Yas-Begoo.Mano.Kam.Dari.mp3 3.27 MB Majid-Ghafori_Ft_Yas_Yadet-Nareh_128.mp3 4.67 MB N.i.M.i_Ft_Yas_Cheshmamono-Baz-Konim_128.mp3 3.53 MB Rajaz-Band_Ft_Yas_Irane-Man_128.mp3 2.99 MB Reza-Sadeghi_Ft_Yas_Goftam-Naro_128.mp3 3.21 MB Sirvan_Ft_Yas_Ft_Xaniar_To-Marizi_128.mp3 3.28 MB Yas – Az Chi Begam.mp3 6.32 MB Yas – Faryad (2).mp3 3.85 MB Yas – Sarbaze Vatan.mp3 3.94 MB Yas – Vaghte Tolue Yas.mp3 1.72 MB Yas Ft Aamin – Vaghte Raftan [320].mp3 9.67 MB Yas Ft. 3zg – Toos Rap.mp3 4.13 MB Yas Ft. Dook – Ye Jaye Amn.mp3 3.68 MB Yas Ft. Dook – Yek.mp3 8.41 MB Yas _Marghad.mp3 850.00 KB Yas_Ba-Man-Bash_128.mp3 4.87 MB Yas_Bachehaye-Khiabooni_128.mp3 3.31 MB Yas_Bam_128.mp3 3.73 MB Yas_Be-Donya-Khosh-Omadi_128.mp3 3.79 MB Yas_Bekhatere-Man_128.mp3 4.17 MB Yas_Bezarin-Bokoshamesh_128.mp3 4.13 MB Yas_Bi-To-Hargez-Na_128.mp3 3.41 MB Yas_Daftaram-Dastame_128.mp3 1.82 MB Yas_Dardo-Del_128.mp3 3.80 MB Yas_Darkam-Kon_128.mp3 4.81 MB Yas_Delet-Daryast_128.mp3 2.61 MB Yas_Dokhtare-Farari_Demo_32.mp3 316.00 KB Yas_Donyaye-Bi-Rahm_128.mp3 4.19 MB Yas_Ft_Ammin_CD-Ro-Beshkan_128.mp3 3.75 MB Yas_Ft_Ammin_Hani_128.mp3 2.66 MB

Yas_Ft_Ammin_Hoviyate-Man_128.mp3 3.57 MB Yas_Ft_Ammin_Nisti_128.mp3 4.18 MB Yas_Ft_Behzad-Barazande_Bayad-Betonim_128.mp3 4.73 MB Yas_Ft_Force-Theory_Soldier-Pose_128.mp3 2.95 MB Yas_Ft_Hichkas_Komak_128.mp3 3.99 MB Yas_Ft_Masih_Nasle-Mast_128.mp3 3.11 MB Yas_Ft_Nima-Allame_Sakhte_128.mp3 4.08 MB Yas_Ft_Rastin_Be-Omide-Iran_128.mp3 4.16 MB Yas_Ft_Saman_Bazam-Kame_128.mp3 4.01 MB Yas_Ft_Sara-Naeeni_Zehi-Eshgh_128.mp3 2.52 MB Yas_Ft_Sasan_Boro_128.mp3 4.91 MB Yas_Ft_Sasan_Raaz-(Mano-To)_128.mp3 3.63 MB Yas_Ft_Sasan_To-Bia_128.mp3 2.46 MB Yas_Ft_The-Ways_Ft_Erwin_Ft_Arad_Ft_Arian_Gheseye-Zirzamin_128.mp3 4.18 MB Yas_Hadaf_128.mp3 3.40 MB Yas_Khodeto-To-Baghalam-Bendaz_128.mp3 2.87 MB Yas_Man-Khastam_128.mp3 4.68 MB Yas_Marg_128.mp3 4.62 MB Yas_Marham_128.mp3 3.42 MB Yas_Na-Aslan_128.mp3 2.46 MB Yas_Pedar-(Che-Roozaye-Sakhti-Raft)_128.mp3 4.35 MB Yas_Piadeh-Misham_128.mp3 4.36 MB Yas_Raad_128.mp3 5.18 MB Yas_Setareye-Ghotbi_128.mp3 3.73 MB Yas_Soolh-Toyi_128.mp3 3.63 MB Yas_Tamomesh-Kon_128.mp3 2.91 MB Yas_Tina_Demo_64.mp3 261.00 KB Yas_World-Cup-2006_128.mp3 3.47 MB Yas_Yek-Nafas-Begim_128.mp3 3.82 MB

فرمت : Mp3 / کیفیت : 128Kbps

خواننده: مجید اخشابی

آلبوم: پریزاد

1. بنده نواز
2. پریزاد
3. فصل پرواز
4. مجدگانی بهار است
5. زائر فردا
6. خانه به دوش
7. قاصدک
8. دل دیوانه
9. بال فرشته
10. کوچ
11. پرندگان [موزیک]
12. خانه به دوش [موزیک]
13. بنده نواز [موزیک]
14. پریزاد [موزیک]

خواننده: مجید اخشابی

آلبوم: گم گشته

1. گمگشته
2. برای تو
3. افسوس
4. عاشقترین
5. ماه پیشونی
6. سیب و گلاب
7. خانه سودا
8. ماه در امد
9. مرواری بارون [بهار]

خواننده: مجید اخشابی

آلبوم: همراز

1. مهتاب
2. همراز
3. لوحه سرنوشت
4. مرز تردید
5. سیل اشک
6. تیتر روزنامه
7. ستاره ها
8. شقایق
9. مهتاب [بی کلام]
10. همراز [بی کلام]
11. سیل اشک [بی کلام]
12. شقایق [بی کلام]

 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

برای دانلود روی آهنگ مورد نظر خود کلیک راست کنید و بعد گزینه Save Target As را بزنید

خواننده: مجید اخشابی

تک آهنگ

1. تیتراژ سریال دارا و ندار
   
2. تیتراژ سریال دارا و ندار
3. تلافی [فیلم تلافی]

( دانلود فول آلبوم محسن یگانه )

نام آلبوم : آلبوم حباب

اسامی ترانه های این آلبوم :

باورم کن — نمیشه — تو حتی — بیت آخر – دوست دارم

نرو — حباب — نمیزارم خسته شی — کی جای من اومد

بخند — تنهایی — تو که میدونی — – هوایی شدی – یادته

نام آلبوم : آلبوم رگ خواب

اسامی ترانه های این آلبوم :

سکوت — دو راهه — آدم ها — رگ خواب — من تو رو کم دارم

ضربان معکوس — نباشی — عذاب — بمون — حافظه ضعیف

دو راهی

نام آلبوم : آلبوم سال کبیسه

اسامی ترانه های این آلبوم :

برو برو — خبر نداری — نشکن دلمو — نفرین – سرنوشت

سال کبیسه — خیال